Dat wordt een lang verhaal....
Door: Samantha
08 Mei 2006 | Cambodja, Phnom-Penh
Ik heb wegens gebrek aan geld, tijd of gewoon internet al een tijdje niks op de site gezet. Ik zal dus maar gewoon van dag tot dag alles is een bericht schrijven, zodat iedereen het makkelijk kan lezen. Het bgeint bij woensdag drie mei. En ik wil Map natuurlijk ook nog feliciteren!
WOENSDAG
Ik kwam er 's avonds trouwens pas achter dat er ZEStig Euro gestolen was, in plaats van vijftig, dus de truc van 'ik pak maar één briefje van waar ze er meerdere van heeft zodat ze het niet merkt', werkt kennelijk. Op woensdag zijn we met de pigs 'n' chickens bus, oftewel een lokale bus, naar Pakse gegaan. Om negen uur zou de bus vertrekken naar Pakse, dus wij waren er braaf vroeg uit gegaan, om de hitte te trotseren en een aardig eind te lopen met onze backpacks tot het busstation. Kennelijk ging de bus op oneven dagen om half negen, en waren we net te laat. De volgende ging pas om twaalf uur.
Daar kwamen we pas laat in de middag aan. Het enige wat we daar dus gedaan hebben is 's avonds wat gegeten, want de volgende volgende ochtend gingen we meteen door naar Don Kong. Pakse leek me trouwens wel een leuke stad, het zag er allemaal erg relaxt (niet op de moderne manier, maar net als in de rest van Laos zie je bijna geen mensen op straat, en als je ze ziet liggen ze teslapen)uit.
DONDERDAG
In Pakse moesten we een tuk-tuk nemen om naar het busstation te gaan, want zeven kilometer is net even te veel om te lopen als je 15 kilo op je rug hebt zitten. Wederom gingen we met een lokale bus. De rit duurde gelukkig niet zo heel lang, maar een paar uur, dus dat was wel te doen. Eenmaal aangekomen bij Si Phan Don, oftewel de vierduizend eilanden, moesten we een bootje nemen naar het grootste eiland; Don Kong. Het zijn trouwens allemaal eilanden in de Mekong. Don Kong was echt uitgestorven, er waren nog een paar andere toeristen, en voor de rest slapende Laotianen. Eigenlijk heb ik die dag niet echt iets gedaan, want het was vreselijk heet, en ik kwam niet goed uit met mijn geld. Ik had namelijk verwacht dollars te kunnen krijgen op dat eiland, maar dat kon dus niet. Samen met de andere toeristen hebben we een bootje geregeld om ons de volgende ochtend naar Don Det te brengen.
VRIJDAG
Rond tien uur vertrok het bootje, en ongeveer anderhalf uur later kwamen we op Don Det aan. Dat was een stuk toeristischer, er waren veel restaurantjes en huisjes waar je kon slapen. Helaas waren het wel allemaal van die 'thatched cottages', oftewel gewoven hutjes. Er waren ook wel wat houten hutjes, maar vier dollar is natuurlijk veel te duur. Uiteindelijk zaten we dus in zo een hutje, uiteraard zonder douche en wc, die waren buiten. Ze waren overigens zeer onsmakelijk...Ik heb wat op het eiland rondgelopen, wat gedronken en gegeten, heerlijk in mijn hangmatje voor de hut gelegen - met uitzicht over de Mekong, én zelfs even op een Nintendo DS gespeeld! Toen we 's avonds gingen slapenwas het wel uit met de pret. Om tien voor negen werd de stroom ineens afgezet, en zaten we zonder licht en zonder ventilator in dat snikhete vieze beesten-hutje. Ik was erg blij dat ik die klamboe had. Het aantal uren dat ik heb geslapen viel eigenlijk nog best mee, maar de volgende ochtend zou om acht uur ons bootje richting de grens vertrekken. We hadden een compleet ticket van Don Det naar Phnom Penh gekocht, voor 21 dollar.
ZATERDAG
Natuurlijk vertrok deze ietsje later, maar ik heb gelukkig geen haast hier. Na dat bootje moesten we achterin een verbouwde vrachtwagen stappen, die nu twee rijen zitplaatsen achterin had. Na een ontzettend hobbelige rit waren we bij de grenspost van Laos aangekomen. Natuurlijk moesten we wat extra dollars betalen aan de corrupte grensmeneren, maar je hebt weinig keuze. Een paar honderd meter verderop was de Cambodjaanse grens, waar we wederom wat extra moesten betalen. Het grensgebeuren heeft denk ik in totaal een uur geduurd. Vervolgens werden we allemaal met onze bagage in een minibusje geprakt dat ons verder zou brengen. Dat was wel een mooi busje, en dat was maar goed ook want de wegen in Cambodja zijn echt vreselijk slecht of gewoon niet-bestaand. In Stung Treng gingen we 'even'lunchen, en voor we het wisten lag al onze bagage ineens bovenop een ander minibusje. Dat was echt het meest krottige busje waar ik ooit in heb gezeten, het viel gewoon uit elkaar. Met dat busje zijn we eerst naar Kratie gegaan, waar we weer zeer uitgebreid gegeten hebben. Pas tegen zevenen (ja, het is inmiddels avond, we hadden al in Phnom Penh moeten zitten) gingen we weer verder. In Kampong Cham moesten we wat mensen afzetten, het was inmiddels ongeveer tien uur. Toen werd ons ineens verteld dat ze ons niet meer verder wilden brengen, er was een probleem met 'the life (of the wife, dat begreep ik niet)'van de bagageman. Hij zat de hele rit o phet dak. Wij zeiden dat we absoluut verder wilden, maar dat kon dus niet. We kregen een gratis nacht in een hotel aangeboden, maar toen we zeiden dat we dan ook het busticket voor de volgende ochtend gratis moesten krijgen, werd het ineens moeilijk. Na veel gedoe besloten ze ons toch weg te brengen. Toen we de hoek om waren gereden, stopte hij ineens. Hij signaleerde een vrachtwagen te stoppen. Kennelijk wilden ze ons in een vrachtwagen prakken. We waren met z'n vijven, allemaal met een grote tas, en dat moest dan op de achterbank in die vrachtwagen. Dat feest ging dus niet door. Toen brachten ze ons maar weer naar een gratis hotel, maar deze was niet dezelfde als waar we eerst stopten. Het zag er crappy uit, en niemand sprak er Engels. Toen we weer Mr. Tee, de reisorganisator, aan de telefoon hadden, en echt duidelijk maakten dat we ook die buskaartjes moesten krijgen, was hij het kennelijk zat en besloten ze ons toch maar naar Phnom Penh te brengen. Het is een bekende oplicht-truc, je denkt namelijk dat je voor je hele busreis betaalt, maar eigenlijk is het gewoon een deel tot aan een bepaalde plaats, én die overnachting (die dus eigenlijk niet gratis is) bij een hotel waar ze een deal mee hebben. En dan zit jij de volgende ochtend waarschijnlijk zonder buskaartje. Maar goed, uiteindelijk waren we dan om twee uur 's nachts in Phnom Penh aangekomen. We hebben nog even wat gegeten, ik heb nog gedoucht want we waren vreselijk vies van alle zandwolken die het busje in waaiden, en ik ben toen rond drie uur naar bed gegaan.
ZONDAG
Uiteraard was ik erg laat wakker, en ik was nog doodmoe toen ik om half twaalf mijn bed uitkwam. Het was echt te heet geworden om in bed te blijven, en we hebben daar geen airco. 's Middags zijn we naar de Tuol Sleng (ook vaak S-21 genoemd)gevangenis gegaan, waar tijdens het regime van de Khmer Rouge tienduizenden mensen gemarteld en vermoord zijn. Dat was wel heel erg indrukwekkend. In één gebouw stonden de bedden nog in de kamers waar de mensen op doodgemarteld zijn. In elke kamer met een bed hing een foto van hoe het lijk daar aangetroffen is, en daar kijk je dan dus naar terwijl je naast zo een bed staat. Volgens waren er ook nog bloedvlekken op de muur en de vloer te zien. In andere gebouwen hingen foto's, schilderijen en martelwerktuigen. Toen ik zo al die foto's zag kreeg ik een beetje hezelfde gevoel als tijdens dat busongeluk, en dat is heel moeilijk te beschrijven. Al die mensen zijn om echt helemaal niks gemarteld en vermoord, en dat is nog maar 25-30 jaar geleden. Om maar een voorbeeld te geven van de nutteloze wandaden: ze sloegen baby's van 'verdachten' dood tegen een boom, om ze vervolgens ook in de massagraven te gooien. Alles aan dat hele Khmer Rouge gebeuren is compleet onmenselijk. Het was echt heel naar om te zien allemaal.
MAANDAG
Vandaag zijn we naar Choeung Ek gegaan, dat is een van de vele massagraven in Cambodja. Veel van de mensen uit Tuong Sleng werden hier naartoe gebracht om ze te vermoorden. dat ging trouwens niet snel met een kogel, want dat was zonde. Ze werden vaak doodgeslagen met een bamboestok of iets anders. Het ligt vijftien kilometer van Phnom Penh af, en we gingen er dus met een motorbike heen. Ik vond dit minder indrukwekkend dan de gevangenis, omdat je eigenlijk helemaal niks zag. Het enige 'wat tot de verbeelding spreekt'is de boom waar ze die baby's tegen doodsloegen, en een stupa met honderen schedels. Voor de rest zit ik nu al een tijdje dit verhaal te schrijven....ik ga nu proberen mijn foto's te versturen.
Morgen gaan we om zeven uur 's ochtends naar Siem Reap.
WOENSDAG
Ik kwam er 's avonds trouwens pas achter dat er ZEStig Euro gestolen was, in plaats van vijftig, dus de truc van 'ik pak maar één briefje van waar ze er meerdere van heeft zodat ze het niet merkt', werkt kennelijk. Op woensdag zijn we met de pigs 'n' chickens bus, oftewel een lokale bus, naar Pakse gegaan. Om negen uur zou de bus vertrekken naar Pakse, dus wij waren er braaf vroeg uit gegaan, om de hitte te trotseren en een aardig eind te lopen met onze backpacks tot het busstation. Kennelijk ging de bus op oneven dagen om half negen, en waren we net te laat. De volgende ging pas om twaalf uur.
Daar kwamen we pas laat in de middag aan. Het enige wat we daar dus gedaan hebben is 's avonds wat gegeten, want de volgende volgende ochtend gingen we meteen door naar Don Kong. Pakse leek me trouwens wel een leuke stad, het zag er allemaal erg relaxt (niet op de moderne manier, maar net als in de rest van Laos zie je bijna geen mensen op straat, en als je ze ziet liggen ze teslapen)uit.
DONDERDAG
In Pakse moesten we een tuk-tuk nemen om naar het busstation te gaan, want zeven kilometer is net even te veel om te lopen als je 15 kilo op je rug hebt zitten. Wederom gingen we met een lokale bus. De rit duurde gelukkig niet zo heel lang, maar een paar uur, dus dat was wel te doen. Eenmaal aangekomen bij Si Phan Don, oftewel de vierduizend eilanden, moesten we een bootje nemen naar het grootste eiland; Don Kong. Het zijn trouwens allemaal eilanden in de Mekong. Don Kong was echt uitgestorven, er waren nog een paar andere toeristen, en voor de rest slapende Laotianen. Eigenlijk heb ik die dag niet echt iets gedaan, want het was vreselijk heet, en ik kwam niet goed uit met mijn geld. Ik had namelijk verwacht dollars te kunnen krijgen op dat eiland, maar dat kon dus niet. Samen met de andere toeristen hebben we een bootje geregeld om ons de volgende ochtend naar Don Det te brengen.
VRIJDAG
Rond tien uur vertrok het bootje, en ongeveer anderhalf uur later kwamen we op Don Det aan. Dat was een stuk toeristischer, er waren veel restaurantjes en huisjes waar je kon slapen. Helaas waren het wel allemaal van die 'thatched cottages', oftewel gewoven hutjes. Er waren ook wel wat houten hutjes, maar vier dollar is natuurlijk veel te duur. Uiteindelijk zaten we dus in zo een hutje, uiteraard zonder douche en wc, die waren buiten. Ze waren overigens zeer onsmakelijk...Ik heb wat op het eiland rondgelopen, wat gedronken en gegeten, heerlijk in mijn hangmatje voor de hut gelegen - met uitzicht over de Mekong, én zelfs even op een Nintendo DS gespeeld! Toen we 's avonds gingen slapenwas het wel uit met de pret. Om tien voor negen werd de stroom ineens afgezet, en zaten we zonder licht en zonder ventilator in dat snikhete vieze beesten-hutje. Ik was erg blij dat ik die klamboe had. Het aantal uren dat ik heb geslapen viel eigenlijk nog best mee, maar de volgende ochtend zou om acht uur ons bootje richting de grens vertrekken. We hadden een compleet ticket van Don Det naar Phnom Penh gekocht, voor 21 dollar.
ZATERDAG
Natuurlijk vertrok deze ietsje later, maar ik heb gelukkig geen haast hier. Na dat bootje moesten we achterin een verbouwde vrachtwagen stappen, die nu twee rijen zitplaatsen achterin had. Na een ontzettend hobbelige rit waren we bij de grenspost van Laos aangekomen. Natuurlijk moesten we wat extra dollars betalen aan de corrupte grensmeneren, maar je hebt weinig keuze. Een paar honderd meter verderop was de Cambodjaanse grens, waar we wederom wat extra moesten betalen. Het grensgebeuren heeft denk ik in totaal een uur geduurd. Vervolgens werden we allemaal met onze bagage in een minibusje geprakt dat ons verder zou brengen. Dat was wel een mooi busje, en dat was maar goed ook want de wegen in Cambodja zijn echt vreselijk slecht of gewoon niet-bestaand. In Stung Treng gingen we 'even'lunchen, en voor we het wisten lag al onze bagage ineens bovenop een ander minibusje. Dat was echt het meest krottige busje waar ik ooit in heb gezeten, het viel gewoon uit elkaar. Met dat busje zijn we eerst naar Kratie gegaan, waar we weer zeer uitgebreid gegeten hebben. Pas tegen zevenen (ja, het is inmiddels avond, we hadden al in Phnom Penh moeten zitten) gingen we weer verder. In Kampong Cham moesten we wat mensen afzetten, het was inmiddels ongeveer tien uur. Toen werd ons ineens verteld dat ze ons niet meer verder wilden brengen, er was een probleem met 'the life (of the wife, dat begreep ik niet)'van de bagageman. Hij zat de hele rit o phet dak. Wij zeiden dat we absoluut verder wilden, maar dat kon dus niet. We kregen een gratis nacht in een hotel aangeboden, maar toen we zeiden dat we dan ook het busticket voor de volgende ochtend gratis moesten krijgen, werd het ineens moeilijk. Na veel gedoe besloten ze ons toch weg te brengen. Toen we de hoek om waren gereden, stopte hij ineens. Hij signaleerde een vrachtwagen te stoppen. Kennelijk wilden ze ons in een vrachtwagen prakken. We waren met z'n vijven, allemaal met een grote tas, en dat moest dan op de achterbank in die vrachtwagen. Dat feest ging dus niet door. Toen brachten ze ons maar weer naar een gratis hotel, maar deze was niet dezelfde als waar we eerst stopten. Het zag er crappy uit, en niemand sprak er Engels. Toen we weer Mr. Tee, de reisorganisator, aan de telefoon hadden, en echt duidelijk maakten dat we ook die buskaartjes moesten krijgen, was hij het kennelijk zat en besloten ze ons toch maar naar Phnom Penh te brengen. Het is een bekende oplicht-truc, je denkt namelijk dat je voor je hele busreis betaalt, maar eigenlijk is het gewoon een deel tot aan een bepaalde plaats, én die overnachting (die dus eigenlijk niet gratis is) bij een hotel waar ze een deal mee hebben. En dan zit jij de volgende ochtend waarschijnlijk zonder buskaartje. Maar goed, uiteindelijk waren we dan om twee uur 's nachts in Phnom Penh aangekomen. We hebben nog even wat gegeten, ik heb nog gedoucht want we waren vreselijk vies van alle zandwolken die het busje in waaiden, en ik ben toen rond drie uur naar bed gegaan.
ZONDAG
Uiteraard was ik erg laat wakker, en ik was nog doodmoe toen ik om half twaalf mijn bed uitkwam. Het was echt te heet geworden om in bed te blijven, en we hebben daar geen airco. 's Middags zijn we naar de Tuol Sleng (ook vaak S-21 genoemd)gevangenis gegaan, waar tijdens het regime van de Khmer Rouge tienduizenden mensen gemarteld en vermoord zijn. Dat was wel heel erg indrukwekkend. In één gebouw stonden de bedden nog in de kamers waar de mensen op doodgemarteld zijn. In elke kamer met een bed hing een foto van hoe het lijk daar aangetroffen is, en daar kijk je dan dus naar terwijl je naast zo een bed staat. Volgens waren er ook nog bloedvlekken op de muur en de vloer te zien. In andere gebouwen hingen foto's, schilderijen en martelwerktuigen. Toen ik zo al die foto's zag kreeg ik een beetje hezelfde gevoel als tijdens dat busongeluk, en dat is heel moeilijk te beschrijven. Al die mensen zijn om echt helemaal niks gemarteld en vermoord, en dat is nog maar 25-30 jaar geleden. Om maar een voorbeeld te geven van de nutteloze wandaden: ze sloegen baby's van 'verdachten' dood tegen een boom, om ze vervolgens ook in de massagraven te gooien. Alles aan dat hele Khmer Rouge gebeuren is compleet onmenselijk. Het was echt heel naar om te zien allemaal.
MAANDAG
Vandaag zijn we naar Choeung Ek gegaan, dat is een van de vele massagraven in Cambodja. Veel van de mensen uit Tuong Sleng werden hier naartoe gebracht om ze te vermoorden. dat ging trouwens niet snel met een kogel, want dat was zonde. Ze werden vaak doodgeslagen met een bamboestok of iets anders. Het ligt vijftien kilometer van Phnom Penh af, en we gingen er dus met een motorbike heen. Ik vond dit minder indrukwekkend dan de gevangenis, omdat je eigenlijk helemaal niks zag. Het enige 'wat tot de verbeelding spreekt'is de boom waar ze die baby's tegen doodsloegen, en een stupa met honderen schedels. Voor de rest zit ik nu al een tijdje dit verhaal te schrijven....ik ga nu proberen mijn foto's te versturen.
Morgen gaan we om zeven uur 's ochtends naar Siem Reap.
-
08 Mei 2006 - 17:46
Peter:
Tja, dan weet je even niets te zeggen he? Een heel indrukwekkend bericht, het is erg interessant om te lezen. Laatst zagen we bij Peking Express with the stars of zo'n fluttitel ook een stukje over Cambodja, heel overdonderend. Iedereen heeft wel van 'de Rode Khmer' gehoord, maar echt veel weten we er niet van...
Nou Sam tot gauw, lange dagen en aangename nachten! Dankie Sai! -
08 Mei 2006 - 17:58
Map En Jan:
Hallo Sam,
"Even" een berichtje van ons. Allereerst hartstikke bedankt voor je felicitatie hoor! Heel lief van je. Ik ben er even goed voor gaan zitten om je verhaal te lezen, dat is nogal wat zeg! Wat een rotzakken om dat geld van je te stelen! Maar het had inderdaad nog veel erger kunnen zijn. Ik heb even de rekenmachine gepakt en uitgerekend wat dat bedrag gedeeld door 27 personen (onze hele familie) is. En ik kom op, laat me eens kijken, ja, 2,2222222 per persoon! En als de kinderen nou ook nog even hun spaarpotjes leegschudden dan wordt het nog minder, namelijk: 1.6666666! Dat moet toch op te hoesten zijn he? Tegen de tijd dat je weer terug bent moeten we dat wel voor elkaar zien te krijgen. Ik las ook nog dat je zo'n tijd hebt moeten wachten op de bus, overbodig te zeggen dat ik daar helemaal niet aan moet denken en dan ook nog met zoveel bagage op je rug. Nu ik dit zo zit na te lezen kom ik erachter dat ik alles wat jij hebt verteld nog eens herhaal en daar zit je waarschijnlijk ook niet op te wachten. Ik ga maar even opschrijven wat er hier vandaag in de krant stond: Nederlandse toerist komt om in China.
"In de Noord-West-Chinese provincie Gansu heeft zaterdag een Nederlandse toerist een dodelijke val gemaakt tijdens de bezichtiging van een grot. De toerist was onderweg in een Nederlands- Noorse groep. Nadere details zijn niet bekend gemaakt". Wat erg he? Reden temeer om goed uit te kijken!
Dan heb ik nog een berichtje, cq.waarschuwing, voor je: explosies Chinese internet cafe's.
PEKING- zeker twee mensen zijn omgekomen toen kort na elkaar in twee Chinese internet cafe's bommen explodeerden. De explosies in de stad Hefei vonden vrijdag tien minuten na elkaar plaats, meldden Chinese staatsmedia zaterdag. Vier mensen raakten gewond. Kleine explosies komen in China vaker voor en worden toegeschreven aan rivaliserende bedrijven. Dit was het Chinese nieuws van vandaag. Nu maar weer even terug naar ons land.
Vorige week dinsdag zijn Jan en ik met P/W/J/N en de 3 honden naar Limburg gweest! We belden om 11.00 uur om te vragen of er nog een caravan te huur was en 1 1/2 uur later waren we op weg! Het weer was heerlijk en het eten ook. Vrijdagmiddag zijn we weer thuis gekomen. Ik ben direct naar de computer gegaan om te kijken of jij nog nieuws had, maar helaas.....je had geen berichten i.v.m geldgebrek of gewoon geen internet! Nou meid, dit was het weer even, doe in Godsnaam voorzichtig, ga NIET meer klimmen dan nodig is en kijk goed om je heen bij het internetten! Liefs van ons.
na -
08 Mei 2006 - 08:16
Lin En Ger:
Wat een zielig verhaal zeg!! Daar wordt je niet vrolijk van. Je houdt alles wel goed bij voor ons zeg! Echt leuk!! Hier is t 24 graden dus dat is lekker warm. Kinderen zijn weer naar school, dus dat is ook wel prettig. We gaan nu even kijken of we je foto's kunnen vinden. Veel plezier en kijk weer goed uit. Doei!!! -
08 Mei 2006 - 09:18
Debby:
Hoi lieve Samantha!! Hier is het heerlijk weer nu...Wat eng zeg, indrukwekkend lijkt me..Ik hou van je en pas goed op!!!
Love you!!! -
08 Mei 2006 - 20:47
Ron:
Blij weer wat van je lezen. Walgelijk die gevangenis.... Ik heb nog even op internet gezocht op Tuol Sleng en dan krijg je echt heel veel onvoorstelbare informatie. Hoop dat jullie nog kunnen slapen.
ly xxx -
08 Mei 2006 - 21:10
Gerda:
hee Sam.
Hier ben ik nog even ,zo midden in de nacht.Ik heb net nog even zitten lezen,en ik dacht :goh ik zet er ook nog even wat op,want het is toch wel een indrukwekkend verhaal wat we hier te lezen krijgen.Dat zal je nog lang bijblijven!En verder hoop ik ook dat je nog lekker geniet van de laatste weekies,en eruit haalt wat er in zit!Ikwas ook blij om je even te horen,want dat was een tijd geleden,zeg!hartstikke leuk!Nou meid,dit was het weer voor vandaag,kijk goed uit en tot gauw!!!!!!!!!!!!! xxxxx -
09 Mei 2006 - 15:06
Kitty:
Hoi Sam
Jeetje wat een verhaal en dat is nog maar een samenvatting van het geheel.
Ik denk dat we wel een week uit mogen trekken als je terug bent om het hele verhaal te horen!
(maar daar verheugen wij ons dan ook wel op hoor)
Nou Sam ik hoop dat je nog veel plezier zult hebben deze laatste weken en geniet er nog maar lekker van. En ik wil best 2 euro bijdragen
hoor! Groetjes xxx -
09 Mei 2006 - 09:30
Menno:
Hoi Sam :D
Vreselijk he!! Ik zal het zal ook zien als rond januari/februari.
xx -
10 Mei 2006 - 12:39
Cis:
Jammer dat onze msn sessie zo kort was, maar beter dan niks. Ik hoop dat het weer met je gaat,we smsen wel weer!!!! kijk uit . love youXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX -
10 Mei 2006 - 21:19
Gerda:
Hee Sam
Jou verhaal was lang ,maar wij maken er ook wat van ,zo met z,n allen!Want als je een lang verslag maakt beslaat het een paar dagen,maar we moeten er ook langer mee doen!Vandaar dat ik er drie keer op sta!Nou lef, kijk weer goed uit, en tot gauw!!!(P.S noteer mij ook maar voor 2 Euro) xxxxxx
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
